معرفی

حضرت فاطمه معصومه(س)، دختر امام موسي کاظم و خواهر امام رضا و عمه امام جواد(ع) است. مادر امام رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(س) نجمه خاتون می‌باشد، اين بانو فقط اين دو فرزند بزرگوار را داشته و هر دوي آن‌ها با حضور خود در سرزمين اهل‌بيت(ايران) سبب پيشرفت و تعالي معنوي و فرهنگي شده‌اند.

فضایل حضرت فاطمه معصومه(س)

براي پي بردن به فضيلت و مقام والاي حضرت معصومه(س) و اينکه چرا و چگونه بوده است که آن بانوي کريمه در بين ديگر امامزادگان از برتري و جلالت شأن ويژه برخوردار بوده است در اين خصوص کافي است به فضايل و ويژگي‌هاي علمي آن بانوي گرامي پي ببريم.

1.برتری علمی

امتياز و ويژگي بزرگ حضرت معصومه(س) پيوند آن حضرت با علم است. تأکيد ائمه به زيارت و پاداش بزرگ زيارت آن حضرت[1] همه از اين جهت است که مکانت علمي حضرت براي ديگران روشن شود. پيوند آن بانوي گرامي با علم و فضيلت است که مدفن آن حضرت سبب پيدايش يک شهر بزرگ معنوي در مرکز ايران گرديده و پس از حضور آن حضرت در اين شهر و واقع شدن مزارش، علم اهل‌بيت(ع) در اين شهر جوانه زده و روز به روز رشد يافته است. محدثان بزرگ در اين شهر برخاسته و علوم اهل‌بيت(ع) را رواج داده‌اند، و آثار علمي بزرگ پديد آورده و تمدن اسلامي را رونق بخشيده‌اند. جمعي از شيعيان به مدينه آمدند تا به محضر امام موسی کاظم(ع) برسند و سئوالات خود را جواب بگيرند، حضرت حضور نداشت، مراجعه کنندگان که سئوال علمي داشتند مي‌خواستند از در خانه حضرت با يأس و نااميدي و اندوه برگردند، اما حضرت معصومه(س) که هنوز به سن بلوغ نرسيده بودند، آن‌ها را از اندوه رها کرد و تمام سئوال‌هاي آنان را پاسخ داد. شيعيان مدينه را ترک و در بيرون شهر با امام روبرو شدند و پاسخ‌هاي حضرت معصومه(س) را به آن حضرت نشان دادند و امام با ديدن دستخط و پاسخ‌هاي دخترش اظهار شعف و شادي نمود و فرمود «فداها ابوها» پدرش فداي چنين دختري باد[2].

2.تقوی حضرت معصومه(س)

يکي ديگر از علل برتري بانوي فضيلت و کريمه اهل‌بيت(ع) نسبت به ساير امامزادگان، تقوي زهرا گونه آن حضرت است، بانوي فضيلت‌ها چونان مادرش در تقوي و پاکدامني در عصر خود در ميان بانوان نظير نداشته، اگر چه اطلاعات زيادي از زندگي آن حضرت در مدينه در منابع ديرين وجود ندارد، اما با اين که آن حضرت در جواني در شهر قم رحلت نموده و در مدت کمي که در شهر قم اقامت کرد، محل عبادت مخصوصي داشت، که اکنون مزار عابدان و مؤمنان در شهر قم و محلي است که الهام‌بخش و منعکس کننده اوصاف و سيره عبادي حضرت معصومه(س) است.

3. زیارت‌نامه مأثور

زيارتنامه‌اي که حضرت معصومه(س) دارد مأثور است، چون امام رضا(ع) آن را به مردم تعليم و آموزش داد، که شايد بيشتر امامزادگان چنين متن زيارتي معتبر نداشته باشند.

4. شخصيت فردي و كمالات روحي

از دلایل دیگری که می‌توان به ویژگی‌های حضرت فاطمه معصومه(س) اشاره نمود که در ميان امام‌زادگان ايران و شهر قم و فرزندان حضرت امام موسي(ع) حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصيت فردي و كمالات روحي در بين فرزندان موسي بن جعفر(ع) بعد از برادرش، علي بن موسي الرضا(ع) در والاترين رتبه‌ جاي دارد. شيخ عباس قمي درباره دختران موسي بن جعفر مي‌نويسد: «برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آن‌ها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي(ع) معروف به حضرت معصومه(س) است». همچنین شيخ محمد تقي تستري در «قاموسي الرجال» فضيلت وي را نه تنها در بين دختران،‌ بلكه پسران حضرت غير از امام رضا(ع) بي‌نظير مي‌داند و مي‌نويسد: «در ميان فرزندان امام كاظم(ع) با آن همه كثرتشان، بعد از امام رضا(ع) كسي هم‌شأن حضرت معصومه(س) نيست»[3].

5. شرافت خانوادگي

تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمي‌توان انكار كرد. اين تأثيرپذيري در وجود فاطمه معصومه(س) از برجستگي خاصي برخوردار است. او از هر دو طرف (پدر و مادر) فضايلي را به ارث برد كه تنها برادرش علي بن موسي الرضا(ع) آن‌ها را به صورت كامل در خود جمع كرده بود و به نظر مي‌رسد بتوان سر برتري شخصيت والاي فاطمه معصومه(س) بر ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر(ع) را در همين نكته يافت كه فاطمه معصومه(س) مانند برادرش از هر دو طرف پاكيزه‌ترين خصال و ويژگي‌ها را به ارث برد.

6. شفاعت گسترده

بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول گرامي اسلام است[4] اما دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گسترده‌اي دارند كه بسيار وسيع و جهان شمول است و مي‌تواند همه اهالي محشر را فرا گيرد: 1. حضرت زهرا(س)؛ 2. حضرت فاطمه معصومه(س). در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا(س) طبق احاديث منقول از اهل‌سنت و شيعه هيچ شكي نيست، اما در مورد حضرت معصومه(س) از جهت گستردگي شفاعت، هيچ‌كس ـ حداقل هيچ بانويي ـ به شفيعه محشر معصومه نمي‌رسد،‌كه امام جعفر صادق(ع) در اين رابطه مي‌فرمايد: «تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند[5].

7. ويژگي‌های ديگر

از دیگر ویژگی‌هایی بانو حضرف فاطمه معصومه(س) می‌توان به مواردی مانند عصمت، محدثه بودن، ورود زيارتنامه مخصوص، و ... اشاره نمود که باعث شده كه حضرت معصومه(س) از ديگر امام‌‌زادگان پيشي گيرد و همان‌طوري كه امام رضا(ع)در فقره‌اي از زيارتنامه آن حضرت مي‌فرمايد:‌ «فان للك عند الله شانا من الشان» يعني تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف‌ناپذيري داري، كه بر خاك‌نشينان اين عالم قابل تصور نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرينش بر آن واقفند.

منابع

1. سفينة البحار، ج2، ص376.

2. زندگاني کريمه اهلبيت، ص135 به نقل از کشف اللئالي.

3. مجله كوثر، شماره 33،‌ شخصيت‌ حضرت معصومه.

4. بقره، آيه 256.

5. سفينة البحار ج 2، ص 376.