مقدمه

حرکت امام حسین(ع) به سوی سرزمین سختی‌ها و بلاها نه به خاطر پست و مقام دنیا و بدست آوردن مال و مکنت مادی بود، بلکه حرکتی جهادین برای تحصیل رضایت الهی بود. حرکت امام حسین(ع) به سوی کربلا اقدامی در جهت اصلاح امت اسلامی، حذف بدعت‌های رایج و مقابله در برابر طاغوت زمان بود.

اهداف قیام و نهضت کربلا از زبان امام حسین(ع)

1-احیای سنت پیامبر اکرم(ص)

اگر متن نامه‌های ‌ ارزشمدی که امام حسین(ع) به یاران و اطرافیان نوشتند دقت و تأمل شود به خوبی می‌توان هدف الهی و ارزشمند امام حسین(ع) را در این سفر پر مخاطره و به یاد ماندنی مشاهده کرد. برای نمونه حضرت در یکی از نامه‌های خود که به جمعی از بزرگان بصره می‌نویسد می‌فرماید: «و أنا أدعوكم‏ إلى‏ كتاب‏ اللّه‏ و سنّة نبيّه‏ صلّى اللّه عليه [و آله‏] و سلّم فانّ السنّة قد اميتت، و انّ البدعة قد احييت، و إن تسمعوا قولي و تطيعوا أمري اهدكم سبيل الرشاد؛[1] من شما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش فرا می‌خوانم؛ چرا که سنت پیامبر(ص) از بین رفته و بدعت(در دین) زنده شده است. اگر سخنانم را بشنوید و فرمانم را اطاعت کنید، شما را به راه راست هدایت کنم».

2- ایستادگی در برابر ظالم و دشمن دین

از جمله اصول مهم دینی و قرآنی که در فرهنگ اسلام بر آن تأکید و سفارش فراوان شده است. موضوع ایستادگی و مقابله در برابر ظلم و ستم و عدم سر سپردگی به ظالم است. امامان معصوم(ع) از آنجایی که اسوه و مقتدای  تمام مسلمانان به شمار می‌آیند به مراتب بیشتر این اصل مهم  قرآنی را در زندگی خود پیاده کرده و به آن مقید بوده‌اند. امام حسین(ع) این وظیفه و مسئولیت خود را در برابر ظالمان به دین خدا این چنین بیان می‌فرماید: «أمَّا بعدُ؛ فَقَد عَلِمتُم أنَّ رَسولَ اللَّهِ صلى الله عليه و آله قَد قالَ في حَياتِهِ: مَن رَأى سُلطاناً جائِراً مُسْتَحِلًّا لِحُرَمِ أو تارِكاً  لِعَهدِ اللَّهِ، ومُخالِفاً لِسُنَّةِ رَسولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله، فَعَمِلَ في عِبادِ اللَّهِ بالإثْمِ والعُدوانِ، ثُمَّ لَم يُغَيِّر عَلَيهِ‏  بِقَولٍ وَلا فِعلٍ، كانَ حَقَّاً  عَلى اللَّهِ أَن يُدخِلَهُ مُدخَلَهُ؛ وَقَد عَلِمتُم أنَّ هؤلاءِ لَزِموا طاعَةَ الشَّيطانِ، وَتَوَلَّوا عن طاعَةِ الرَّحمنِ، وأظهَروا الفَسادَ، وَعَطَّلُوا الحُدودَ، واسْتأثَروا  بالْفَي‏ء، وَأحَلُّوا حَرَامَ اللَّهِ، وَحَرَّموا حَلالَهُ.وأنا أحَقُّ مِن غيري بِهذا الأمرِ لِقَرابَتي مِن رَسولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله؛ پس از حمد و ثناى الهى فرمود: اى مردم، رسول الله صلّى الله عليه و [آله‏] فرموده است: هر كس ببيند سلطان ستمكارى حرام خدا را حلال نموده، عهد الهى را شكسته و با سنت رسول الله مخالفت مى‏ورزد و در ميان بندگان خدا به گناه و ستم رفتار مى‏كند ولى با كردار و گفتار خود بر عليه او قيام نكند، خدا حق دارد او را جايى ببرد كه آن سلطان ستمكار را مى‏‌برد. آگاه باشيد كه اين‌ها به پيروى از شيطان تن داده‏‌اند و اطاعت از خداى رحمان را رها كرده‏‌اند، آشكارا فساد مى‏‌كنند، و به حدود الهى عمل نمى‏‌نمايند، فى‏ء [بخشى از بيت‌المال مسلمين‏] را به خود اختصاص داده‌‏اند، و حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام كرده‏‌اند، و من براى تغيير اين وضعيت سزاوارترم به خاطر قرابت و نزدیکی که با رسول خدا (ص)دارم»[2]

3-اصلاح امت و احیاء امر به معروف و نهی از منکر

از جمله مهمترین اهداف روشنی که برای نهضت الهی کربلا می‌توان برشمرد اصلاح بدعت‌ها و انحرافات اجتماعی است. که دودمان ننگنین بنی‌امیه بخصوص از زمان روی کار امان یزید لعنه‌الله علیه در سرزمین و بلاد اسلامی گسترش وشیوع یافته بود. امام حسین(ع) بنا برآن تریبت قرآنی که در خانه‌ وحی از آن برخودار شده بود بر خود لازم می‌دانست که برای اصلاح امت جد خود قیام نماید. «فَمَنْ آمَنَ وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون؛[3] آنها كه ايمان بياورند و اصلاح كنند، نه ترسى بر آنهاست و نه غمگين مى‏شوند». اصلاح امت بنا بر آموزه‌های قرآنی یکی از رسالت‌های مهم انبیاء نیز معرفی شده است کما اینکه خداوند متعال در این خصوص از زبان حضرت شعیب می‌فرماید: « إِنْ أُريدُ إِلاَّ الْإِصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ ما تَوْفيقي‏ إِلاَّ بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنيب؛[4] جز اصلاح [كارتان‏] چندان كه بتوانم نمى‏خواهم، و توفيق من جز به [فضل و خواست‏] خداوند نيست بر او توكل كردم و به او بازمى‏گردم».

امام حسین(ع) نیز در این خصوص هدف از قیام خود را دربرابر ظلم و بدعت‌های رایج بلاد اسلامی اصلاح امت معرفی می‌فرماید،  امام حسین(ع)  در وصیت‌نامه خود به برادرش محمد بن حنفیه چنین می‌فرماید:‌ «َ إِنَّمَا خَرَجْتُ‏ لِطَلَبِ‏ الْإِصْلَاحِ‏ فِي أُمَّةِ جَدِّي ص أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي‏؛ [5] جز اين نيست كه من به منظور ايجاد اصلاح امت جدم خارج شدم، من در نظر دارم امر بمعروف و نهى از منكر نمايم. من مي‌خواهم مطابق سيره جدم رسول خدا(ص) و پدرم على بن ابى طالب(ع) رفتار نمايم».

منابع و مآخذ

1. وقعة الطف، ص107.

2. نخستين گزارش مستند از نهضت عاشورا( ترجمه وقعة الطف)، ص109.

3. انعام/48.

4. هود/88.

5. بحار الأنوار، ج‏44، ص329.