شاگردان بارز دانشگاه امام سجاد(ع)

دانشگاه امام زين العابدين(ع) دسته اى از دانشمندان، فقيهان و مفسران را به جامعه تحويل داد كه آوازه آن ها جهان اسلام را در نورديد و افتخار به حركت در آوردن چرخ دنده هاى جريان احياء علمى در آن عصر وحشتناك و قرن هاى بعد از آن به نام آنان در دفتر تاريخ ثبت گرديده است.

حال به نام بعضى از آنان اشاره مى كنيم:

1 ـ در پيشاپيش اين گروه نام مقدس امام محمد باقر(ع) مى درخشد[1]و پس از آن حضرت دو برادرش: زيد و حسين پسران امام سجاد(ع).

2. ابان بن تغلب بن رباح، ابوسعيد بكرى جريرى، در كوفه به دنيا آمد و در همان شهر پرورش يافت او از نخبگان بوده و در هر فن و علمى مانند قرآن، حديث - ادبيات، لغت، و نحو پيشگام بود. وى نزد سه امام: سجاد، باقر و صادق(ع)علم آموخته بود. امام باقر در روايتى به او فرمودند« اجلس في مسجد المدينة وافتِ الناس فإنّي اُحبّ أن يُرى في شيعتي مثلك»؛ در مسجد بنشين و براى مردم فتوى بده كه من دوست مى دارم امثال تو در ميان شيعيانم زياد شوند، ابان در باره «غريب القرآن» و فضائل اهل بيت(ع) تأليفاتى دارد و حدود سى هزار روايت از امامان نقل كرده است[2].

3. اسماعيل بن عبد الخالق: از چهره هاى درخشان اصحاب ائمه(ع) و از فقيهان ايشان بود، وى به محضر امام صادق(ع) نيز رسيده و از ايشان و امام محمد باقر و امام سجاد(ع) نيز روايت كرده است.

4. ثابت ين ابى صفيه: كنيه اش ابوحمزه ثمالى، دانشمندى بزرگ و پرهيزگار بود، در سايه تربيت  آداب اهل بيت عصمت و طهارت(ع) پرورش يافته و از ناقلين علوم و آثار آن بزرگواران بود، همه شرح حال نويسان بر راستگويى او و اينكه او از نظر تقوى سلمان زمان خود بوده است اتفاق نظر دارند، او به دليل احاطه علمى بالايى كه به فقه اهل بيت(ع) داشت مرجع علمى شيعيان كوفه بود.

5. رُشَيد هجرى: از قهرمانان اسلام و بزرگان عرصه جهاد بود كه امويان به دليل اعتقادش به ولايت اهل بيت(ع) بر دارش كشيدند.

6. زيد بن حسن بن على بن ابى طالب: كه متولى موقوفات رسول خدا(ص)و شخصى جليل القدر، داراى كرامت نفس و بسيار نيكوكار بود.

7. سعيد بن جبير: كنيه اش ابومحمد از موالى بنىوالبه، كوفى و از تابعان، كه در مكه سكنى گزيده بود، او نيز از بزرگان عرصه جهاد و از بارزترين دانشمندان عصر خود در تفسير، فقه و ساير دانش ها بود، وى در ماه شعبان سال 95 هـ ق به دستور حجاج به شهادت رسيد.

8. سعيد بن مسيب مخزومى: از بزرگان تابعان بوده و امام سجاد(ع)درباره اش فرموده است كه او در دانشِ پيشينيان، دانشمندترين مردم و در ميان مردم زمانه اش از فصيحترين آنان است، وى نيز بسيار امام سجاد(ع) را مورد احترام قرار مى داد.

اين ها تنها گوشه اى از شاگردان و راويان امام زين العابدين(ع) بودند، به علاوه اينكه آن حضرت تعداد بسيارى از بردگان را به صورت بى نظيرى پرورش مى داده است و شايد بتوان گفت: هر برده اى كه به دست امام(ع) آزاد شده بود از تعليم يافتگان مكتب آن حضرت به شمار مى آيد، و با توجه به اين مطلب مى توان ادعا كرد كه ميراث امام زين العابدين(ع) تنها در آنچه نوشته شده و از آن حضرت روايت شده منحصر نبوده بلكه هر كار تربيتى كه از امام صادر شده و در جامعه منشأ اثر گرديده ولو اينكه در رفتار، افكار و موضع گيرى هاى اين بردگان متجلى شده باشد را مى توان جزو اين ميراث به حساب آورد.

منابع و مآخذ:

[1]. نهادنِ نام حضرت باقر(ع) در كنار افراد ديگر، به عنوان شاگردان امام سجاد(ع)، موجب بروز اين اشتباه نشود كه آن حضرت هم از همين طريق عادى همچون بقيه افراد، شاگردى نموده است. (مصحح)

[2]. در كتاب حيات الامام زين العابدين 522 - 537 شرح مفصلى از زندگى ابان آمده است .