ایمان و اخلاق حضرت خديجه قبل از ازدواج با پيامبر(ص)

حضرت خديجه(س) در خانواده اى اصيل و خوش نام و داراى اخلاق نكو و پسنديده، كه پيرو دين حنيف ابراهيم(ع) بودند، پا به عرصه وجود نهاد. در آن زمان كه پادشاه يمن تصميم گرفت حجرالأسود را از كعبه باز گرفته و با خود به يمن ببرَد خويلد، پدر خديجه با وى به نزاع و كشمكش پرداخت و در مسير دفاع از آرمان و مناسك دينش، از هواداران فراوان پادشاه، ترسى به دل راه نداد. أسد بن عبد العُزّى ـ جدّ خديجه ـ از چهره هاى بارز شركت كننده در حلف الفضول به شمار مى آمد كه بر پايه يارىِ ستمديدگان بر پا گرديد و رسول اكرم(ص) به اهميّت اين پيمان گواهى داد[1] و ارزش هايى را كه اين پيمان بر اساس آن ها ايجاد شده بود، مورد تأييد قرار داد و وَرقه بن نَوْفِل ،پسر عموى خديجه با مسيحيان و يهوديان همزيستى داشت و به مطالعه كتب آن ها مى پرداخت.

آيا حضرت خديجه قبل از پيامبر ازدواج كرده بود؟

برخی نقل کرده اند که حضرت خدیجه قبل از رسول خدا(ص) با دو مرد ديگر به نام هاى عتيق بن عائذ مخزومى و ابوهاله تميمى ازدواج نموده[2] و از هر يك از آنان فرزندانى داشته است. اين در حالى است كه بسیاری از تاریخ نویسان اهل سنت و شیعه این مطلب را مردود می دانند و معتقدند که به هیچ و جه حضرت خدیجه جز با پیامبر با کسی ازدواج نکرد و هنگام ازدواج با پيامبر خدا(ص) دوشيزه بود. حضرت خديجه، زينب و رقيّه، دختران خواهر خود، را پس از درگذشت مادرشان، به فرزندى پذيرفته است[3].

نظریه صحیح در مورد ازواج حضرت خدیجه این است که ایشان قبل از پیامبر(ص) با کسی ازدواج نکرده در این باره ابو القاسم اسماعیل بن محمد اصفهانى از دانشمندان اهل سنت تصریح مى‌کند که حضرت خدیجه ، دوشیزه بوده است، وی در کتابش می نویسد:

حضرت خدیجه، زنى باکره، داراى اعتبار و مال بسیارى بود، کاروان تجارى‌اش را به سوى شام مى‌فرستاد و کاروان او به اندازه تمام کاروان قریش بود. (دلائل النبوة، ج 1 ص 178).

ابوالقاسم کوفى از علماى شیعه، در این باره استدلال جالبى کرده است ایشان در کتاب الإستغاثه مى‌نویسد:

مورخان و محدثان شیعه و سنى بر این مطلب اتفاق دارند که کسى از بزرگان، اشراف، رؤسا و جوانمردان قریش باقى نماند؛‌ مگر این که از حضرت خدیجه خواستگارى کرد و ازدواج با ایشان را آرزو مى‌کرد؛ اما خدیجه کبرى دست رد بر سینه همه آن‌ها زد؛ ولى وقتى رسول خدا (ص) با او ازدواج کرد، تمام زنان قریش از او فاصله گرفته و رفت و آمد با وى را ترک کردند و گفتند: تو پیشنهاد سران قریش را رد کردى و تن به همسرى کسى دادى که فقیر است و مال و ثروتى ندارد؟!

با این حال چگونه اهل فهم مى توانند بپذیرند که حضرت خدیجه با یک اعرابى(شوهرهای قبلی که برای حضرت خدیجه نام برده اند) از قبیله بنى تمیم ازدواج کرده باشد؛ اما خواستگارى بزرگان قریش را نپذیرفته باشد؟(الاستغاثة، ج1، ص70)

عمر حضرت خدیجه هنگام ازدواج با رسول خدا(ص)

تاريخ نگاران در تعيين عمر شريف حضرت خديجه(س) هنگام ازدواج با پيامبراكرم(ص)، به اختلاف سخن گفته اند، برخى عمر وى را 25، بعضى 28 و دسته اى 30 و گروهى اندک 35 و یا 40 سال ياد آور شده اند.[4]

بیهقی می گوید: «حضرت خدیجه در هنگام وفات 50 ساله بوده است»[5] بیهقی در جای دیگر آورده است: «ازدواج رسول خدا با حضرت خدیجه 15 سال قبل از بعثت بوده است.»[6] بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان در زمان وفات یعنی سال دهم بعثت، 50 ساله باشند و 15 سال قبل از بعثت هم ازدواج کرده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم 25 سال بوده است، و حلبی هم همین قول را آورده است[7]

قول دیگر که قول اکثر محققین و مورخین است این است که سن ایشان را در زمان ازدواج 28 سال بوده است. ابن عماد حنبلی از علمای اهل سنت در شذرات الذهب می گوید: «بسیاری از مورخین قول 28 سال را برای حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم ترجیح داده اند.»[8]

حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می کند: «خدیجه در زمان ازدواجش با پیامبر، بیست و هشت ساله بود.»[9]

بلاذری هم به عنوان یک قول، 28 سال را ذکر کرده است.[10] ابن سعد، ذهبی، إربلی، ابن عساکر به نقل از ابن عباس می گویند: «خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت 28 ساله بود.»[11]

با این حساب روشن شد که بسیاری از مورخین و محدثین سن آن بزرگوار را حدود 25 تا 28 سال دانسته اند، و در آن زمان پیامبر اکرم (ص)، نیز 25 ساله بودند.

منابع و مآخذ:

[1].  سيره نبوى 1 / 141.

[2]. الإصابه 3 / 611.

[3].  مناقب آل ابى طالب 1 / 159.

[4]. بحار الأنوار 16 / 12.

[5]. البدایة والنهایة،  ج2، ص359 .

[6]. دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، ج 2، ص 72.

[7]. السیرة الحلبیة، 1، ص 229.

[8]. شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، ج 1، ص 14.

[9]. المستدرک، ج 3، ص 182.

[10]. بلاذری، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف، ج 1، ص 98

[11]. الطبقات الکبری، ج 8، ص 16